Damızlık kazlar ,   yılın ilk ayları olan Ocak – Şubat ayında yumurtlamaya başlar ve Haziran – Temmuz ayına kadar yumurtlama devam eder. Bu süreç kaz ırkına göre değişmekle birlikte ortalama 120 – 130 gün sürmektedir.

Daha erken yumurta üretimi alınmak istenmesi durumunda yumurta sezonundan önce kazların barındıkları yerler günlük 14 ila 16 saat arasında aydınlatılmalıdır.

Damızlık Kazlar ve Çiftleşme Süreci

Zannedildiği gibi damızlık kazların çiftleşmesinin sağlanması ve döllü yumurta elde edilmesi için bir havuza veya su birikintisine ihtiyaç yoktur.  Kazlar kuru zeminde de iyi bir şekilde çiftleşebilmektedirler.

Ancak havuzda veya su birikintisinde çiftleşen bazı kaz ırklarının yumurtalarının çıkış hızı kuru alanda çiftleşen aynı ırktaki kazlara göre daha hızlı olabilmektedir.

Damızlık sürede hesaplama yapılırken 1 erkek kaz için 3 ila 5 arasında dişi kaz hesaplanmalıdır. Dişi kazlar 10 yıldan, erkek kazlar ise 5 yıldan biraz daha fazla süre boyunca Damızlık olarak kullanılabilirler.

Bazı erkek kazlar tek eşli olmaya meyledebilmektedirler. Bu durum da döllü yumurta sayısının düşmesine sebep olmaktadır. Zaten az sayıda elde edilen kaz yumurtalarının döllenme oranının mümkün mertebe yüksek olmasının amaçlanması sebebiyle bu gibi durumlarda suni tohumlama süreci önem kazanabilmektedir.

Erkeklerden masaj veya suni vajina ile alınan tohumlar ile 9 ila 12 dişi kaz tohumlanabilmektedir. Bu süreçte tohum erkek kazlardan 2-3 günde bir alınır ve dişi kazlar her 5 günde bir tohumlanır.

Seyreltici olarak ise 100 ml Damıtık Su içerisine 1,65 gr Sodyum Glutamat, 0,57 gr Sodyum Sitrat ve 0,31 gr Glukoz konularak hazırlanan seyreltici kullanılabilir. Bu çözelti ile yapılan tohumlama ile döllenme oranı %85 ila %96 arasında bir başarı oranına sahip olacaktır.

Kazlar kış ayları başlayana kadar merada tutulabilir ve yeşil çim bulunan alanlarda beslenmeleri sağlanabilir. Yumurta üretimi başlayınca ise uygun bir beslenme programına tabi tutulmaları gerekmektedir.

Yumurtlama döneminde iyi kaliteye sahip yem kullanımı ve ticari kaz geliştirme yemi verilerek yumurta verimi arttırılabilir.

Ayrıca verimin hangi döneminde olursa olsun damızlık kazalara yapılacak olan vitamin ve mineral takviyesi de kuluçka dönemi randımanını yükseltecektir.

Kazların Kesim Süreci

Kazlar mümkün olduğunda hızlı ve uygun bir şekilde kesilmelidirler. Kesime girecek olan kazların 8 ila 10 saat öncesinden itibaren yemlenmemeleri ve yine 3 saat öncesinden itibaren sulanmamaları gerekmektedir.

Kazların kesimi için kullanılan endüstriyel süreç ise şu şekildedir.

• Şoklama
• Kesim
• Islatma – Haşlama
• Yolma
• İç Organların Çıkartılması

Şoklama yapılması özellikle kesimin daha kolay olması ve insani bir hale gelmesi adına önemli bir adımdır. Ayrıca şoklama yapılarak kanın vücuttan daha fazla çıkması sağlanarak etin sertleşmesi engellenir. Ayrıca şoklama sayesinde daha kaliteli karkas elde edilebilmektedir.

Kesim sonrasında yolma işlemi Kuru Yolma veya Islak Yolma şeklinde gerçekleştirilebilmektedir. Kuru yolma işlemi ile daha kaliteli bir karkas ve tüy alınabilmektedir. Ancak gerek daha yavaş olması gerekse de daha zor olmasından dolayı kuru yolma işlemi pek tercih edilmemektedir.

Islak yolma işleminde ise sıcak suya daldırılan kaz tüyleri çok daha hızlı ve kolay bir şekilde yolunmaktadır. Bu işlemde ise karkas ramdıman oranı %70 – 74 arasında olmaktadır.